IM en CZ in Nederland
De Wereld Gezondheidsorganisatie WHO roept in haar strategische beleidsnotitie WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023 nationale regeringen op landelijk beleid te ontwikkelen op het gebied van traditionele en complementaire zorg. Het doel is tweeledig: optimaal gebruik maken van de bijdrage van complementaire zorg aan gezondheid, welzijn en patiëntgerichte zorg en het stimuleren van veilig en effectief gebruik van complementaire zorg door het reguleren van producten, praktijkvoering en beroepsbeoefenaren.
De Nederlandse overheid heeft hier vooralsnog geen gehoor aan gegeven, maar in het veld zijn vele initiatieven te vinden.
Initiatieven in zorginstellingen
Uit de eerste Nederlandse inventarisatiestudie (2015) naar complementaire zorg in zorginstellingen blijkt bijvoorbeeld dat 92% van de Nederlandse ziekenhuizen een of meerdere complementaire interventies biedt. Ontspanningsoefeningen, mindfulness en creatieve therapie zijn het meest populair. Maar ook hypnose en massage worden aangeboden.
Het Oncologisch Centrum van ziekenhuis Rijnstate biedt een spreekuur integrative medicine waar oncologiepatiënten terecht kunnen met vragen over geschikte complementaire zorg. Andere ziekenhuizen volgen dit initiatief, zoals Isala.
Niet alleen in het ziekenhuis is veel complementaire zorg te vinden. Ook de psychiatrie heeft een groot aanbod aan complementaire zorg, met name creatieve therapie, mindfulness en ontspanningsoefeningen. GGZ-instelling Lentis in Groningen heeft een Centrum voor Integrale Psychiatrie voor mensen met complexe psychische of psychiatrische problemen, die naast de reguliere behandeling ook leefstijladviezen en complementaire behandelingen krijgen aangeboden.
In de ouderenzorg worden vaak eenvoudige complementaire interventies zoals aromazorg, massage en therapeutic touch door zorgmedewerkers ingezet bij angst, onrust en pijn. Uit de Proeftuin Complementaire Zorg in de Ouderenzorg, waaraan vijf ouderenzorgorganisaties hebben meegedaan, blijkt dat deze als effectief worden ervaren, maar ook dat de structurele borging ervan achterblijft.
Zorgverleners en expertise
De grootste beroepsorganisatie van verpleegkundigen en verzorgenden, de V&VN, heeft een afdeling complementaire zorg met een eigen expertisegebied, die streeft naar verantwoorde integratie van complementaire zorg binnen het verpleegkundig beroep. Verpleegkundigen die zich daarin willen specialiseren kunnen de post-HBO opleiding tot verpleegkundige complementaire zorg volgen aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen.
Voor zorgverleners in de palliatieve zorg is er de Richtlijn complementaire zorg als onderdeel van de landelijke IKNL multidisciplinaire Richtlijnen Palliatieve Zorg. Hierin staan vier complementaire interventies beschreven, die bij verschillende klachten ingezet kunnen worden. In 2023 verschijnt een herziening in de vorm van een handreiking, waarin meer complementaire interventies zijn opgenomen.